İnsan Diğer Canlılardan Üstün Müdür?

Bildiğiniz gibi uzun yıllardır/asırlardır insanın diğer canlılardan üstün olduğunu, diğer canlıların sırf insanların yararına yaratıldığını düşünen ve buna canı gönülden inanan yüz binlerce insan oldu. Ve ne yazık ki hala böyle düşünen insanlar mevcut. Bunun sebebi nedir? İnsanlar diğer canlıları neden daha aşağılık görür? Sahi, insanlar diğer canlılardan bahsedildiği gibi üstün müdür? Bu konular hakkında eminim birçoğunuz kafa yormuştur. Gelin biraz beyin fırtınası yapalım…

Bu düşüncenin geçmişine ve temeline inersek, ana sebebinin dini öğretiler olduğunu düşünüyorum. İnsanların yerleşik hayata geçmesinin ardından her toplum kendi içerisinde dinler ve mitler yaratmıştır. Temel öğretisi ahlak olan ve “sen benim eşime dokunma, ben de senin eşine dokunmayayım” felsefesiyle karşılıklı çıkarı gözeten bu sistem, içerisinde farklı dallar da barındırmıştır. Yüzyıllar geçtikçe daha kapsamlı ve üzerinde düşünülmüş öğretiler haline gelmiştir.

Temel amacı ahlak vermenin yanında insanın geçmişine ve geldiği yere de atıflar yapan dinler, insanın yaratılışına kadar gitmiştir. Biliyorsunuz ki birçok öğretide tanrı bir dişi ve bir erkek yaratıyor ve onları hiçbir acının ve ızdırabın olmadığı, her şeyin kusursuz ilerlediği bir (cennet) yerden dünyaya gönderiyor. Gönderdiği sırada da, kendilerinin geçimlerini sağlamaları için oraya hayvanlar ve bitkiler yerleştirdiğini belirtiyor. İnanışlara göre tanrı insanları imtihan etmek amacıyla dünyaya gönderiyor ve dünyada da hayatta kalmalarına destek olmak için hayvanları yaratıyor.

 

ÖzhanÖztürk

Baktığımız zaman her şey çok güzel görünebilir. İnsanların bu gibi dini öğretilere inanıp inanmaması beni ilgilendirmiyor. Benim burada değinmek istediğim konu farklı… Bu öğretilerin diğer insanlara herhangi bir zararı dokunmamasına karşın, diğer canlılara olan davranışlarımızı büyük oranda şekillendirmesi… İnsanlar (dinleri ne olursa olsun) bu öğretileri öğrendiklerinde, diğer canlılara bakış açıları büyük oranda değişiyor ve onlara diledikleri gibi davranma hakkını kendilerinde bulmaya başlıyorlar. Peki, bunun asıl sebebi sadece dini öğretiler mi?

Günümüzden konuşmak gerekirse, elbette hayır! Bütün suçu dini öğretilere atmak, ne yazık ki kolaya kaçmak olur. Aslında suçun büyük bir kısmı dini öğretilerden ziyade insanlarda! İnsanların bilime ve biyolojiye olan ilgisizliği maalesef bu tip sorunlar doğuruyor. Sadece kulaktan dolma dogmalara inanan ve sorgulamayan, eleştirel düşünemeyen insanlar ne yazık ki sadece kalıpları alıyorlar ve olduğu gibi hayatlarının merkezlerine yerleştiriyorlar.

Aslında temel sorun biyoloji öğrenmemekte değil, temel sorun eleştirel düşünememekte! Eleştirel düşünemeyen insan, öğrenemiyor. Öğrenemeyen insan dogmalara ve geleneksel öğretilere bağlı kalmaktan başka hiçbir şey yapamıyor. İşte insanların kendilerini diğer canlılardan üstün tutmalarının sebebi de bu! Belli kalıpta gelen inançlarını şekillendirmekte yetersiz kalıyor ve kendi inançlarını belirleyebilecekken diğer insanların dayatmalarına kapılıp gidiyor. Bunun sonucunda da hadsiz ve boş bir ego sahibi oluyorlar. Halbuki biraz doğayı inceleseler, biraz doğa hakkında gözlem ve yazılanları okusalar eminim ki bakış açıları genişleyecek ve daha geniş bir perspektiften bakabilecekler.

İnsanları üstün gören insanlara şu soruyu sormak istiyorum: Üstünlük neye göre belirleniyor? Biz diğer canlılardan niçin üstünüz? Bir kuş uçabiliyorken, bir aslan bizden çok daha güçlü çene kaslarına sahipken, bir karınca bizim giremeyeceğimiz boyutlardaki yerlere girebiliyorken bizim onlar karşısında üstün olduğumuzu nasıl söyleyebiliyorsunuz?

Her canlının kendisine has yetenekleri var, bu reddedilemez bir gerçek. İnsanın diğer canlılara göre daha zeki olması, onu üstün yapıyor mu? Tartışabileceğimiz bir konu ve tartışmaya her zaman açığım! Bizim zekamız nasıl kuşla kıyasladığımızda bizi üstün yapıyorsa, bir kartalın uçma ve avlanma becerisiyle kıyasladığımızda yine bizi bir o kadar aşağılık yapıyor…