Evrimin Mekanizmaları: Cinsel Seçilim

Sırada bir diğer evrim mekanizması olan cinsel seçilim var. Cinsel seçilimi kısaca tanımlayacak olursak, tür içinde belirli özellikleri gösteren dişinin/erkeğin, diğer bireylerce seçilme sıklığıdır diyebiliriz.

Bildiğiniz gibi, canlıların taşıdığı genler o canlıların fiziksel özelliklerine doğrudan etkendir. Herhangi bir tür içerisinde eğer belli bir özellik veya görünüm, dişiler/erkekler tarafından tercih ediliyor ise, o dış görünüş muhtemelen popülasyon içerisinde yaygın hale gelecektir. Bunun sebebi, tür içinde istenilen özellikleri taşıyan canlılar, karşı cins ile çiftleşebileceği için bu özellik/gen popülasyonda hızla yayılacaktır. İstenilen özellikleri taşımayan bireyler ise, eş bulmakta zorlanacak ve genlerini bir sonraki nesle aktarmakta güçlük çekecektir. Bunun sonucunda ise, nesiller geçtikçe tercih edilmeyen bireyler/genler popülasyondan silinmeye yada popülasyon içerisinde nadir görülmeye başlayacaktır.

Buna verebileceğimiz en güzel örnek, tavus kuşlarıdır. Bildiğiniz gibi erkek tavus kuşlarının kuyrukları çok renkli ve şaşalıdır. Bu, onların dişileri etkilemeleri için, ellerinde bulunan en büyük silahtır diyebiliriz. Büyük kuyrukları sayesinde dişileri kendilerine çekip, onlarla çiftleşebilir ve genlerini bir sonraki nesle aktarabilirler. Bunun o popülasyona getirisi ise, tercih edilen gösterişli kuyruk popülasyon içerisinde yaygınlaşmaya başlar ve diğer bireyler de atalarının kuyrukları gibi hoş ve güzel görünümlü kuyruklara sahip olurlar.

Lakin bu duruma bir başka yönden bakmamız mümkündür. Eğer ki tavus kuşu popülasyonu avcı baskısı altında kalır ise, işte o zaman denge bozulabilir ve işler tersine dönebilir. Bir hayal edin, 100 bireyden oluşan bir tavus kuşu popülasyonu, avcılar tarafından saldırıya uğruyor. Av olacak ilk bireyler sizce hangileridir? Tabi ki, büyük ve gösterişli kuyruğa sahip olanlardır. Bunun sebebi, renklerinden ve boyutundan ötürü ne kadar karşı cins için çekici bir etken ise, avcılar tarafından da aynı şekilde dikkat çekici bir hal alır. Durum böyle iken, o tavus kuşlarının o kadar devasa bir kuyruk ile avlarından kaçmaları, açıkçası pek de mümkün değildir. Şimdi bakacak olursak, avantajlı konumda olan bireyler, gösterişli kuyruklara sahip olanlardı. Çünkü eş bulmada daha az enerji harcıyorlar ve rahatlıkla üreyebiliyorlardı. Lakin seçilim baskısı başka yönde geliştiği zaman, avantajlı konumda olan bireyler, bir anda dezavantajlı konuma düştüler. Buradan anlayabileceğiniz gibi, doğada sabit bir avantajlı konum yoktur, ortam sürekli değişme ihtimaliyle yüz yüzedir ve doğal seçilim baskısının hangi genleri avantajlı konumda sayacağı, çoğu zaman öngörülemezdir.

Cinsel seçilim, sadece kuyruk güzelliğiyle yada fiziksel özelliklerin çekiciliği ile belirlenmez. Cinsel seçilimin bir alt türü olan “İnstraseksüel Seçilim”, bireylerin çiftleşmek için tutuştuğu kavgalardır. Popülasyon içerisinde bulunan canlılar, çiftleşebilmek için çoğu zaman karşılarında bir rakip bulurlar. Aynı dişi ile çiftleşmek isteyen bir veya birden fazla hemcins ile rekabet etmek durumundadırlar. İşte intraseksüel seçilim de burada devreye girmektedir. Örneğin geyikler, bir dişiyle çiftleşebilmek için, vücutlarında güzel görünen yerlerden daha fazlasına ihtiyaçları vardır. Boynuzlar… Bir erkek geyiğin boynuzları ne kadar güçlü ise, o erkek cinsel seçilimde avantajlı bir konumda olur. Çünkü kendisine öldürmek uğruna saldıran rakiplerini bu şekilde bertaraf edebilir.

Pinterest

Bir diğer örneğimiz deniz filleridir. Deniz filleri, genelde haremi olan canlı türüdür. Bir erkek deniz fili vardır ve onun haremi bulunur. Bu haremde yaklaşık 30-40 tane dişi deniz fili bulunur. Erkek, haremini korumak için kendisine baş kaldıran deniz filleriyle, ölümüne mücadeleye girer. Çarpışmaları çok sert geçen bu hayvanlardan biri pes edene kadar, kavga devam eder. Eğer ki iki tarafta pes etmez ise, harem sahibi veya hareme saldıran deniz fili ölene kadar, vuruşmaya, birbirlerine sert darbeler indirmeye devam ederler. Bunun sonucunda ya harem sahibi kazanır ve hareminde bulunan onlarca dişi deniz filiyle çiftleşme şansını elinde tutar yada hareme saldıran deniz fili kazanır ve bunun sonucunda onlarca dişiyle çiftleşme şansını elde eder.

Wideopenspaces

Yazımızın başından beri, hep dişilerin erkekleri seçtiğini ve erkeklerin seçilmek için daha fazla enerji harcadığından bahsettik. Lakin bu durum, her tür için birebir bu şekilde değildir. Bir istisnasından bahsetmek istiyorum.

Aslına bakarsanız Phalaropus sp. türü kuşlarda işler biraz tersine dönmüştür. Bu kuşların dişi bireyleri, erkek bireyleri etkilemeye çalışırlar. Bunu kimi zaman, ötüşleriyle yapmaya çalışırken, kimi zaman da dişiler arası rekabete girerek başarmaya çalışırlar. Eğer iki dişi kuş, aynı erkek kuşu etkilemeye çalışır ise, dişiler arasında bir rekabet oluşur ve dişiler birbirleriyle kavga etmeye başlarlar. Caydıran dişi kuş, bu şekilde erkekle çiftleşme şansını elde eder.

Doğadaki baskılar altında hayatta kalan ve üremeyi başaran canlılar, bir şekilde avantajlı konumdadırlar!