Varyasyon (Çeşitlilik) Nedir?

Geçtiğimiz yazılarda varyasyondan (çeşitlilik) bahsetmiştik. Şimdi bu konu üzerinde biraz daha detaya inmek istiyorum.

Varyasyon, aslına bakarsanız doğadaki canlı popülasyonlarının gen havuzundaki çeşitliliğidir. Canlılar üredikleri zaman, dişi ve erkeğin genleri yavrularına aktarılır. İki taraftan da gen alan yavruda, anne ve babasından farklı gen kombinasyonları meydana gelir. Bu şekilde gen havuzunda çeşitlilik oluşur. Bir popülasyon ne kadar kalabalık ise, o popülasyonun gen havuzu o kadar çeşitlidir. Aşağıdaki fotoğraf, çeşitliliği çok güzel özetlemektedir.

Bunun bir istisnası mevcut olabilir. Eğer ki bir tür, peripatrik türleşme yoluyla çoğalmış yada meydana gelmiş ise, işte o zaman o türün popülasyonu ne kadar kalabalık olursa olsun, gen havuzundaki çeşitliliği sınırlıdır. Bunu bir örnek ile açıklamak istiyorum.

Diyelim ki 100 bireyden oluşan bir şempanze türü var. Bu 100 bireyden oluşan şempanze türünün bulunduğu bölgeye, yırtıcı hayvanlar saldırmış olsun. 100 bireyin 70 tanesi, ağaçlara tırmanıp saklamış, 30 tanesi ise bulundukları bölgeyi dönmemek üzere terk etmiş olsunlar.( Bu terk etmenin birçok sebebi olabilir. Buradaki şempanzeler korktukları için kaçmıştır) Kaçan 30 birey kilometrelerce ilerleyip, farklı bir ortama girip orada yaşamaya başlasınlar. Dikkat ettiyseniz, başlangıçta içinde bulundukları gruptan tamamen izole oldular. Korkup kaçmaları ve kilometrelerce yol kat etmelerinden ötürü de, göç etmiş oldular.

Phys

Şimdi bu 30 bireyden oluşan şempanze popülasyonunun, 100 yıl sonraki durumunu bir düşünelim. Varsayalım ki bu popülasyon 100 yıl içerisinde 500 bireye ulaştı (Dışarıdan herhangi bir şempanzenin bu gruba dahil olmadığını varsayıyorum). Şimdi, bu 500 şempanzenin gen havuzunu inceleyecek olursak, genleri başlangıçtaki o 30 bireyin genlerinin karıştırılması sonucu oluşmuştur.

Başlangıçta sınırlı sayıdaki bireylerden doğan yavrular, aslında gen havuzunda çok kısıtlı bir yer edinebilmişlerdir. Yani demek istediğim, çeşitlilik azdır. İşte biz bu türleşmeye, peripatrik türleşme diyoruz.

Science Alert

Varyasyonun oluş sebebi aslında, canlı popülasyonlarının çevresinin değişmesi yada genlerin mutasyona uğraması ile, avantajlı genlerin değişebilmesidir. Ne zaman ki bir gen avantajlı konumda ise, o gen popülasyonda hızla artar ve o gene sahip canlılar, yaşam savaşında avantajlı (birnevi üstün) konumda olurlar. Çevre şartlarının değişmesini göz önüne alacak olursak, varyasyon türün devamlılığı için, ciddi anlamda önem taşımaktadır.

Bir türün ayakta kalabilmesi için, gen havuzunda ne kadar farklı çeşitte gen var ise, o türün hayatta kalması (soyun tükenmemesi) o kadar mümkündür. Eğer ki bir türün gen havuzunda çeşitlilik kısıtlı ise, yani bireylerin büyük çoğunluğu aynı genlere sahip ise, o bireyler avantajlı olsa bile, çevrenin değişmesi ile dezavantajlı konuma düşebilirler. Yani, popülasyonda belli başlı genler bulunduğu için, dezavantajlı konumdaki genlerde bireylerin muhtemelen %90’ında olacaktır.  İşte bu da, popülasyonun büyük bir kısmını olumsuz etkileyecek, belki de türün soyunun tükenmesi ile sonuçlanacaktır.

Varyasyon, türü kurtarır!