Evrimin Mekanizmaları: Doğal Seçilim

Başlıktan da anlayacağınız üzere, evrimin meydana gelmesi/gelebilmesi için, birden çok faktör mevcuttur. Bunlar “Evrim Mekanizmaları” ve “Çeşitlilik Mekanizmaları” olarak iki farklı başlık altında incelenmektedir. Evrim mekanizmaları, evrimin oluşmasında rol oynayan faktörleri kapsarken, çeşitlilik mekanizmaları, canlı popülasyonlarının çeşitliliği üzerinde rol oynayan mekanizmalardır. Çeşitlilik mekanizmalarına ilerleyen yazılarımızda değineceğiz. Bugün sizlerle beraber Evrimin mekanizmalarından olan doğal seçilime bir göz atacağız
.

Doğal seçilim, adından da anlaşılacağı üzere doğanın popülasyonlara uyguladığı seçilim baskısıdır. Bunu biraz açmak istiyorum.

Doğada yaşayan canlı popülasyonları, doğa tarafından, doğanın şartlarına göre seçilim baskısına maruz kalırlar. Bildiğiniz gibi, evrim binlerce, hatta on binlerce nesili kapsayan bir süreçtir. Bir canlı türü, binlerce nesil boyunca yaşadığı çevre tarafından seçilim baskısına tabi tutulur. Bunu örnekle açmak istiyorum.

 Bir kuş popülasyonu hayal edin, bundan yaklaşık yüz bin yıl önce var olan bir popülasyon. Bu popülasyon ormanlık alanda, ağaç yapraklarının açık yeşil olduğu bir bölgede yaşıyor olsun. Kuş türünün rengi ortalama olarak koyu yeşil olsun. Bu açık yeşil ağaçlar sebebiyle, kuşlar uzaktan bakıldığında hemen görünüyor olsun. Ve o zamanda yaşayan, besin listesinde genelde kuşlar bulunan bir sürüngen türü, bu kuşları uzaktan seyrediyor ve gizlice yaklaşıp, fark ettirmeden ağaca çıkıp bu kuşları yiyor olsun.

İşte bu ağaçların açık yeşil olması ve kuşların renklerinden ötürü hemen fark ediliyor olması, bir doğal seçilim baskısıdır. Çünkü yaşadıkları çevre, o kuş türünün popülasyonlarından bir kısmına avantaj sağlarken, bir kısmına dezavantaj sağlıyor. Peki bu avantaj/dezavantaj sağlama işi nasıl oluyor?

Bildiğiniz üzere, canlılar anne ve babalarından aldıkları genlerin karışımına sahiplerdir. Her nesilde bu genler biraz daha harmanlanır ve popülasyondaki birey sayısına oranla, varyasyon (çeşitlilik) sayısı artar. Varyasyondan ileriki yazılarımızda bahsedeceğiz.

Popülasyon içi çeşitlilik arttığı için, kuşların geneli ortalama renk olan koyu yeşil rengine sahipken, ortalamaya nazaran az sayıdaki bireylerin rengi, koyu yeşilden çok, açık yeşil rengine sahip olur. Burada açık yeşil rengine sahip olan kuşlar, ağaç yapraklarının açık yeşil olması sebebi ile avcılarına kolay kolay gözükmez ve yem olmazlar. Bunun yanında, koyu renkli kuşlar, açık yeşil renkli yapraklar sebebi ile hemen gözüktükleri için, dezavantajlı konumda olurlar. Çünkü avcılar sürekli koyu yeşil renkli kuşları avlamaktadır. Bu avlanmanın sonucunda ise, zaman içerisinde kuş popülasyonundaki koyu yeşil renkli kuşlar azalır, açık yeşil renkli kuşlar ise hayatta kalır ve sayıları artar. Çünkü koyu yeşil renkli kuşlar hayatta kalmakta ve üremede başarısız olmuşlardır. Bu yüzden de genlerini bir sonraki nesle aktaramamışlar, bu sebeple de koyu yeşil renkli kuşlar popülasyondan zamanla azalma göstermiştir.

Doğaya baktığınız ve incelediğiniz zaman, daha nice örnekler görmeniz mümkündür.