Siyaset ve Devlet hakında okunabilecek 6 kitap

              Devlet, milyonlarca canlı türü arasında insanlığın kurduğu dünya üzerindeki canlı formlarının en karmaşık birlikteliği. İnsanlığı dünyadaki egemen canlı türü yapan ileri seviyede iletişim ve sonucunda gelen organize olma yeteneğinin şaheserleri. Ancak bir devlet onu yönetenler kadar bilge ve halkı kadar bilinçlidir. Özellikle sosyal bilimde okuyanlar ve bu konuya merak duyanların okumasını şiddetle tavsiye ettiğim on kitap

1-) PLATON - DEVLET

     Bugünkü üniversitenin atası sayılan Akademia'nın kurucusu (İÖ 387) ve hocası Sokrates'i konuşturduğu "diyaloglar"la felsefeyi yazıya en iyi aktarmış olan ustalardan biridir.

Sokrates'in Savunması (Apologia) ile birlikte diyaloglarının en tanınmışı olan Devlet (Politeia)'te ise Platon, "iyilik", "eşitlik", "güçlülük" ve "haklılık" gibi "insanlık durumları"nı irdeleyerek düşlediği en iyi devletti anlatmış, ve bu temel yapıt, ister yanında ister karşısında olsunlar, 2000 yılı aşkın süredir ortaya konan bütün devlet kuramı ya da toplum düzenlerinin başvuru kaynakları arasında yer almıştır

         Platon şüphesiz ki felsefe tarihinin en önemli kişilerinden. Kendine has üslübu ve düşünce şekliyle kaleme alınmış akıcı ve okuması zevkli bir eser . Kitap esasında Platonun zengin bir ailenin evine misafir olarak çağrılıp orada bulunan insanlar ile karşılıklı konuşmalarını içeren ,diyaloglardan ibaret. Bu özelliği sayesinde hem kavraması hem de okuması kolay fakat insanı düşünmeye sevk eden bir kitap. Listedeki kitaplar arasında okunmasını en şiddetle tavsiye ettiğim eser diyebilirim.

2-) JARED DİAMOND - TÜFEK MİKROP VE ÇELİK

Tüfek, Mikrop ve Çelik, insanlık tarihinin en can alıcı ve önemli sorularını soran ve bilimsel kanıtlarla yanıtlayan muhteşem bir eser. Biyoloji, coğrafya, dilbilim ve tarih gibi birçok alandan yararlanarak yazılmış, “Batılı” koşullandırmalardan arınmış, geleceği gösteren bir tarih kitabı.

Dinlerin nasıl doğduğu, devletlerin nasıl kurulduğu, mikropların ve onlara bağlı hastalıkların nasıl oluştuğu, tarım ve hayvancılığın hayatımızdaki önemi, yazının neden icat edildiği, insanoğlunun teknolojiyi nasıl ve neden geliştirdiği, insanlık tarihinin temellerinin neler olduğu ayrıntılarıyla bu kitapta inceleniyor.

Ve tüm hikâye bundan 13.000 yıl önce Orta Doğu’da yaşayan bir insanın bir buğday tanesini toprağa ekmesiyle başlıyor. 

     Jared Diaomond' un bilinen serisi Tüfek,Mikrop ve Çelik , Çöküş , Yükseliş serisinin ilk kitabı. Jared Diaomond bu kitabında "Neden Avrupalılar Amerika kıtasını keşfetti de eski Amerikalılar Avrupayı keşfetmedi" gibi oldukça basit ancak can alıcı bir sorudan hareketle medeniyetlerin kuruluşu için gereken şartları ve ilkel toplumları irdeliyor. Kitabında olayları olabildiğince basite indirgeyerek anlatması ve kitabın gerekli yerlerde doğru görsellerle  desteklenmesi sebebiyle okuyucu sıkmıyor. Medeniyetlerin kökeni hakkında bilgi edinmek isteyen insanlar için kaçırılmayacak bir eser.

3-) JARED DİAMOND - ÇÖKÜŞ

Yayımlandığı günden bu yana dünyada büyük ses getiren Tüfek, Mikrop ve Çelik’te Jared Diamond, Batı uygarlığının, dünyanın büyük bir kısmına hâkim olmasını sağlayan ayrıcalıkları ve teknolojiyi nasıl kazandığını incelemişti. Çöküş’te ise, madalyonun diğer yüzünü aydınlatıyor: Geçmişin büyük uygarlıklarından bazılarının yıkılmasına neden olan şey neydi? Yıkılan bu kadim uygarlıkların kaderlerinden neler öğrenebiliriz? 

Çevreye verilen zarar, iklim değişikliği, küreselleşme, hızlı nüfus artışı ve politik çatışmalar, dünyanın dört bir yanındaki toplumların yok olmasına neden olan faktörlerdi ancak bu toplumlardan bazıları kendi çözümlerini yarattı. Bugün pek çok ülke benzer sorunlarla karşı karşıya. Çin ve Avustralya bu sorunlarla yenilikçi yollarla baş etmeye çalışırken Ruanda ve Haiti gibi ülkeler felaketlerin altından kalkamıyor. 

Şaşırtıcı miktarda kaynaktan elde ettiği yeni kanıtları derleyip toplayıp bir yapbozun parçalarını bir araya getirir gibi işleyerek toplumların kendilerini yok etmeyi tercih etmelerinin nedenlerini sorgulayan Çöküş, atalarımızın mahrum olduğu bir şeyi; geçmişimizden nasıl yararlanabileceğimizi ve hayatta kalmak için neler yapabileceğimizi gözler önüne seriyor. 

    Çöküş Jared Diamond'un üçlüsü içinde en beğendiğim kitap. ilk kitabının aksine bu kitabında toplulukların nasıl kurulduğunu değil , hangi sebeplerden çökebileceğini inceliyor. Her ne kadar Jared Diamonda olaylara sadece çevresel determinizim açısından baktığı eleştirisi gelse de yazar bu kitabında insan faktörünün , bazen tek bir insanın, bir toplumun kaderini nasıl etkileyebileceğini tatmin edici örneklerle açıklıyor. Hem tarihsel hem güncel örneklerle desteklediği kitabı gerçekten çok doyurucu ve geleceğe ışık tutar nitelikte. Her ne kadar sıra bozulmasın diye 3. sıraya yazsam da "Platon-Devlet" ten sonra okunmasını en şiddetle tavsiye ettiğim kitap.

4-) JARED DİAMOND - YÜKSELİŞ

Tüm dünyada büyük yankı uyandıran ve uluslararası çoksatanlar listesinde zirvedeki yerlerini koruyan Tüfek, Mikrop ve Çelik ile Çöküş kitaplarında Jared Diamond, medeniyetlerin yükselişlerine ve çöküşlerine yönelik kavrayışımızı altüst etmişti. Şimdi, bu anıtsal serinin üçüncü kitabında ise bazı ulusların, daha ziyade kişisel travma ile başa çıkmak için kullanılan bir yöntem olan tercihli değişimi uygulayarak krizlerin üstesinden nasıl başarılı bir şekilde geldiklerini açıklıyor.

Diamond, yakın geçmişe yaptığı bu sürükleyici yolculuğunda, altı ülkenin nasıl hayatta kaldığını karşılaştırmalı olarak ele alıyor: Tuğamiral Perry'nin donanmasının Japonya'nın dış dünyaya açılmasındaki etkisi neydi? Sovyetlerin Finlandiya'yı işgali nelere mal oldu? Şili'nin acımasız Pinochet rejimi nasıl bir tahribat yarattı? Endonezya'daki kanlı darbe ve karşı darbenin sonuçlarıyla nasıl yüzleşildi? İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Almanya ve Avustralya nasıl bir dönüşüm sürecine girdi?

  Serinin son kitabı olan yükselişte yazar çökmekte olan toplulukların nasıl tekrar ayağa kalktığını gayet kapsamlı ve didaktik bir şekilde okuyucuyla buluşturuyor. Mesleği gereği dünyayı dolaşan ve konu edindiği toplulukları içerden biriymişçesine iyi kavrayabilen yazarın en güncel konuları ele alan kitabı hem verdiği derslerle hem de yakın tarih hakkında sunduğu ilginç bilgilerle gerçekten okunmaya değer bir eser.

5-) SCHOPENHAUER - HUKUK AHLAK VE SİYASET ÜSTÜNE

Bir İnsanın daha hayata adım atar atmaz kendisini içinde bulduğu maskeli balodan haberdar edilmesi çok önemlidir. Aksi halde karşılaştığında anlayamayacağı ve tahammül edemeyeceği, hatta şaşkınlıktan donup kalacağı birçok şey vardır; ve aslında uzun ömürlü olanlar onlar olacaktır. Alçaklığın gördüğü himaye, erdemin çektiği aldırmazlık, hakikate ve büyük yeteneklere tahammülsüzlük hatta garezkârlık, bilim adamlarının kendi sahasındaki cehaleti, halis mamullerin neredeyse her zaman aşağılanması ve sadece sahtelerinin baş tacı edilmesi böyle bir şeydir sözgelimi.

O yüzden gençler bu maskeli baloda elmaların balmumundan, çiçeklerin ipekten, balıkların mukavvadan yapılma ve istisnasız her şeyin oyun ve oyuncaktan ibaret olduğunu mutlaka öğrensinler. Birbirleriyle ciddi ciddi iş yapma azmi içerisindeki iki insandan birinin sahte mallar tedarik ettiğini, diğerinin de bunun karşılığında ona kalp paralar ödediğini onlara zamanında söylemek lazım.

   

        

         Öbür kitaplara kıyasla daha ağır bir dili olan Hukuk, ahlak ve siyaset üzerine konu hakkında derinlemesine düşünmek isteyenlere önerebileceğim bir kitap. Schopenhauer kitapta güncel olaylar hakkında değil daha çok insanın ve yönetenlerin doğası üzerine yazdığı kitap bu yönüyle zamansız bir eser olmayı başarmıştır. Alman filozof cumhuriyetin eksikliklerinden dem vurarak kendi tabiriyle "ayak takımının yönetime katılmaması gerektiğini" savunur. Özellikle cumhuriyet hakkında dışarıdan bir bakış okumanın ufkunuzu fazlasıyla geliştireceğini düşünüyorum. Nietzschenin schopenhauer'den fazlasıyla etkilendiği söylenir.

6-)   JEAN - JACQUES ROUSSEU - HUKUK AHLAK VE SİYASET ÜSTÜNE

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778): Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev’den Emile’e, İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı’ndan İtiraflar’a, insanlık tarihinde çığır açan Aydınlanma düşüncesinin en önemli Romantik düşünür-yazarıdır. Toplum Sözleşmesi’yse (1762) yayımlandığı günden bugüne toplumların bir arada yaşayışlarına ilişkin en temel düşünce yapıtlarından biri olma özelliğini sürdürmektedir.

    Böyle konularla ilgilenen herkes Toplum Sözleşmesini illaki duymuştur. Jean Jacques Rousseu Fransız İhtilalinin asli fikir babalarından biridir desek yanılıyor olmayız. İnsanların neden ve nasıl birlikte yaşamaya başladığı ve bu düzenin neden devam ettiğini kendi bakışıyla kaleme almıştır. Burada yapacağım naçizane bir eleştiri Jean Jacques Rousseau'yu ve diğer bütün düşünürleri yaşadığı çağ ve mekandan ayrı düşünmemek gerektiğidir. Kitaptaki bazı görüşlerinin 21.yy dan bakıldığında gerçeklikten biraz uzakta olduğunu fark etmek çok da zor değil. Ancak bu  Roesseau'nun hem bulunduğu çağda hem de şu anda okunması gereken bir yazar olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Zaten tahminimce adını sıklıkla duyduğunuz toplum sözleşmesini bir de asıl ağzından dinlemenizi tavsiye ederim. 

     Son olarak böyle bir liste yapıyorsun da neden "x" kitabı yok , neden "y" yazarına da yer vermedin diye sitem edecek arkadaşlara,

yukarıdaki kitapların tümü kendimin de okuduğu bu yüzden sizlere gönül rahatlığı ile tavsiye edebileceğim kitaplar. Ancak kendisi de böyle konulara fazlasıyla meraklı bir dostunuz olarak siz değerli okuyucularımızdan gelecek tavsiyeler hem bizim için hem de diğer Bakış Aşısı okuyucuları için çok değerli. Lütfen yukarıdaki kitaplar hakkında eleştirilerinizi ya da kitap tavsiyelerinizi bizden esirgemeyiniz